رود خانه ها بعنوان منتخب از ثروتهای طبیعی و ملی کشورمان از اهمیت خاصی برخوردارند ، رودخانه ها دارای آبزیان می باشند که ازنظراقتصادی اهمیت جهانی دارا هستند و جرء ذخایر موروثی سرزمین به شمار می آیند ، حفظ و حراست از بقاء رودخانه ها و ماهیان آن جهت به کارگیری آیندگان یک وظیفه همگانی می باشد اما متأسفانه به جهت شرایط به‌وجود آمده ازجمله ایجاد سدهای آبی‌رنگ و ورود فاضلاب های شهری و صنعتی و سموم کشاورزی رودخانه ها را از ساختار ارگانیک بیرون ساخته هست ، و اکوسیستم آن را برهم زده و ذخایر آبزیان را بشدت تهدید و از دربین برده است ، نهایتا" برای حفاظت از آن ضمن عملکرد مضاعف می بایست فرهنگ سازی در این مورد در تراز وسیعی از جامعه انجام بگیرد .
مقام
و ویژگی ها رودخانه ها : رودخانه ها شاخص زیستگاه های آبهای جاری هستند که در مقابل آبهای مستقر همانند دریاچه ها و آبگیرها قرار دارند ، رودخانه ها درطی سال‌ها متمادی در مقایسه با دریاچه ها کمتر توانستنه اند ارزشهای زیستگاهی خویش را به ثابت برسانند و از لحاظ حفاظت جایگاه مطمئنی برای خویش دست و پا نمایند .
رود خانه ها بعنوان گزیده از ثروتهای ارگانیک و ملی کشورمان از اهمیت خاصی برخوردارند ، رودخانه ها دارنده آبزیان می باشند که ازنظراقتصادی اهمیت جهانی دارا‌هستند و جرء ذخایر موروثی مرز و بوم به شمار می آیند ، محافظت و حراست از بقاء رودخانه ها و ماهیان آن جهت استفاده آیندگان یک وظیفه مرسوم میباشد اما متأسفانه به جهت شرایط بوجود آمده ازجمله ساخت سدهای آبی رنگ و ورود فاضلاب های شهری و صنعتی و سموم کشاورزی رودخانه ها را از ساختار طبیعی خارج ساخته میباشد ، و اکوسیستم آن را برهم زده و ذخایر آبزیان را بشدت تهدید و از در بین برده میباشد ، نهایتا" برای حفاظت از آن ضمن سعی دوچندان می بایست فرهنگ سازی در این قضیه در سطح وسیعی از جامعه انجام بگیرد .
منزلت
و مشخصات رودخانه ها : رودخانه ها شاخص زیستگاه های آبهای سرازیر می‌باشند که در پیش‌روی آبهای ساکن همانند دریاچه ها و آبگیرها قرار دارا هستند ، رودخانه ها درطی سال ها متمادی در مقایسه با دریاچه ها کمتر توانستنه اند ارزشهای زیستگاهی خود را به اثبات برسانند و از حیث حفاظت مقام مطمئنی برای خویش دست و پا کنند .
خصوصیات ویژه رودخانه ها همانند ناآرامی ، پویایی ذاتی و دامنه گسترده آن ها که از کوهستانها تا دشتها ادامه می یابد قابلیت و امکان حفاظت ، کنترل ، بررسی ، و تحدید حدود آن ها را چه بسا در گستره قلمرو ملی بعنوان یک زیستگاه بسیار سخت می سازد . رودخانه ها شریانهای هر مرز و بوم محسوب می‌شود .
بهمین دلیل حفاظت و سود برداری خرد مندانه از آنها نیاز به استدلال و دلیل زیادی ندارد تغییر‌و تحول ویژگیهای بیوفیزیکی و همت رودخانه ها در طول مسیر گسترده خویش از منشاء تا مقصد از آن ها زیستگاه های متنوع و منحصر به فرد بفرد و پیچیده به وجود آورده میباشد که تنها از طرز تبیین فاکتورهای اقلیمی ، توپوگرافی و زمین شناسی در مقیاس گسترده تر از مسیر بستر جریان آنها قابل توضیح و تعبیر و تفسیر میباشد .
رودخانه ها قطع از تغییرات طبیعی امروزه زیر تأثیر فعالیتهای مؤثر انسانها ، درمعرض دگرگونیهای عمیق قرار گرفته میباشد .
مهار رودخانه ها از طرز احداث سد ها ، منفعت برداری از شن وماسه و آلودگیهای ناشی از تخلیه فاضلابهای شهری و پسابهای کشاورزی هر کدام به شکلی در دگرگونی محفظه زیست رودخانه ها مؤثرند ، پیامدهای سوء .
جبران ناپذیر این جور فعالیتها می تواند برای انسان زیاد خطرآفرین باشد زیرا حیات اقتصادی و اجتماعی هر مرزوبوم ازجمله صید و صیادی متعلق به رودخانه ها میباشد .
متأسفانه فقدان داده ها و شناخت کافی از عواقب بهره برداری بی راه و دخالتهای انسانی غیر مسئولانه از یک سو و عدم وجود دستورالعملهای شفاف و ضوابط مشخص دراین خصوص از سوی دیگر باعث گردیده هست که هر روز که میگذرد بر میزان صدمات وارده بر رودخانه ها افزوده شود در غایت مطلوبیت زیستگاهی خویش را از دست می دهد .
قیمت
زیستگاهی رودخانه ها : رودخانه ها بر طیف گسترده ای از حشره‌ها آبزِی ، ماهیان ، طیوران آبزی یا این که پرنده ها کنارآن و پستانداران زیستگاه او ژه اندرزمیکرد ی بشمار می رود .ارتباط ها اکولوژیک در بین آن ها به نوع ای میباشد که بقاء یکدیگر را تضمین می نمایند .
هر کدام از زیستمندان رود خانه ها تمام یا بخش ی از دورۀ زیستی خود را در آن می گذرانند . بعضی نیزبطورغیر مستقیم به آن متعلق اند ، حشره ها نابالغ از یک روزه ها تا مقطع بلوغ در آب زندگی می نمایند ، تخم خود را در آب می گذارند وپس از رشد و تبدیل شدن به حشره بی نقص بعنوان غذای ماهیان در سطحی دیگر وارد زنجیره غذایی می شوند و برخی نیزمانند ماهیان تمام دوران زندگی خویش را درداخل آب سپری می نمایند .
مصب اکثری از رودخانه ها محل تخمریزی و پرورشگاه ماهیان حیاتی اقتصادی و تجاری محسوب می گردد ، لذا بنحوی با دخالتهای انسانی از هجرت ماهیان به این زیستگاه ممانت بعمل آید ، سوای تردید خسارات جبران ناپذیری نظیر زخم پذیری خزانه ژنی جمعیت ماهیان مستقر روی خواهد اعطا کرد ، که تکثیر تصنعی و رها سازی جنس این عملیات هیچ زمان قادر به نوسازی و قوام ساختار جمعیتی این ماهیان نخواهند بود .
بدنبال شکل گیری دولت ها انسانی در کنار رودخانه دفع آشغال و فاضلاب و پسابهای کشاورزی به این زیستگاه امر واضح بنظر می برسد ، البته می بایست اذعان نمود که توانایی خود پالایی رود خانه ها در ارتفاع مورخ بشدت کاهش یافته و دیگر توانا نیستند همانند قبل مواد زاید ریخته گردیده را تجزیه و هضم کنند و اکسیژن محلول در آنها کاهش یافته و چه بسا برخی از ماهیان در اثر شدت آلودگی و دخالتهای انسانی رو به نیستی نهاده اند .
فاکتورهای
حتمی جهت حفظ وضعیت زیستگاهی رودخانه ها : ▪
خودداری از رهاسازی نوع های غیر بومی در رودخانه ها برای حفظ دسته های بومی ▪
اعمال قانون ها جدی در رعایت استانداردهای مواد خروجی کارخانه ها و تصفیه آنها برای رهاسازی در رود منزل ها ▪ انجام چک پیامد های زیست محیطی هر نوع فعالیتی که احتمال می رود بر رودخانه ها تأثیر سوء بگذارند ، انجام این آنالیز در موضوع بعضا از عمل ها نظیر سدها ضرورت بیشتری می یابد .
▪
پرهیز از کاربری اراضی برای به کار گیری های ضرر و زیان آور در حریم رود خانه ها ▪
نگهداری لبه های رودخانه ها و رشد های گیاهی تثبیت نمایند دیواره ها ▪
تهیه و تنظیم مقررات و قانون ها استاندارد برای فایده برداری از شن و ماسه در بستر رود خانه ها ▪ دوری از دفع مواد زاید و سموم شیمیایی در مناطقی که احتمال می رود شیرابی مواد زاید به رودخانه ها وارد شود یا در اثر بارندگی سموم شیمیایی شسته گردیده و به درون آن روش می یابد .
▪ رودخانه ها اکوسیستم های منقطع و ایزوله نبوده بلکه با محیط پیرامون خود رابطه پیوسته ای داراست . رود منزل ها در بستر حوضه ای قرار دارا‌هستند که تمام آب آن را جذب و دریافت می نمایند ، به همین برهان چنانچه رودخانه ها از خاک حاصل از فرسایش آبی‌رنگ حوضه ی آبخیزها انباشته گردد موقعیت زیستی آنها بشدت دگرگون می گردد ( افزایش کدورت ، کاهش اکسیژن ، آسیب رسانی به آبزیان بویژه ماهیان ) به همین برهان برای مراقبت محفظه زیست رودخانه ها ضروری است پوشش گیاهی حوضه های آبخیز بنحوه مطلوبی مراقبت گردد .
▪ گنجاندن موضوعات حفاظت از محفظه زیست بویژه رودخانه ها در سرفصل دروس مدارس وبرگزاری بازدید های علمی در فصول گوناگون از رودخانه ها بمنظور آشنایی دانش آموزان با موقعیت موجود .
▪
حفاظت مستمر و مؤثر از رودخانه ها در ایام رهاسازی نوپا ماهیان ▪
ممنوعیت بی نقص صید غیر مجاز ماهیان در روزها مسافرت تخمریزی ماهیان به رودخانه ها با هماهنگی نهاد های ذیربط و مشارکتهای فعال مردمی فیض
گیری : تبدیل شکل احیاء و بازسازی ، حفظ زیستگاه می باشد ، هیچگونه تضمینی برای موفقیت تلاشهای احیاء وجود ندارد و هزینه احیاء زیاد اکثر از هزینه محافظت زیستگاه میباشد . دور اند یشانه ترین رویکرد بحداقل رساندن اندازه خطراتی میباشد که زیستگاه ها را تهدید می کنند و این فعالیت با تضمین نگهداری و حراست کافی زیستگاهی عملی می باشد .