اصول
تهیه جیره متعادل: برای تنظیم یک جیره متعادل باید از میزان احتیاجات گوسفند به مقدار ماده خشک، انرژی، پروتئین ومواد مغذی اطلاع داشت . جیره غذایی ضمن خوش خوراکی، قابل هضم بودن ومقوی بودن بایستی از حیث اقتصادی نیز باصرفه باشد و چون گوسفند یک حیوان نشخوار کننده است، وجود مقدارکافی مواد خشبی درجیره واجب میباشد . مواد خوراکی زمینه استعمال درپرواربندی گوسفند نژاد کریم و مهربان دربرگیرنده یونجه، جو بلغور شده، کنجاله تخم پنبه ، سبوس گندم، تفاله کم آب چغندر قند و کربنات کلسیم میباشد .برای هر مرکز دام، اندازه طعام مصرفی درهرروز ۱۳۰۰ گرم می باشد . نسبت ترکیب کنسانتره وعلوفه به ترتیب ۷۸۰ گرم و ۵۲۰ گرم بوده بطوریکه کنسانتره ویونجه را کاملاً با هم مخلوط کرده ودرسه نوبت صبح، ظهر و عصردراختیار بره ها قرار داده می شود . برای عادت کردن بره ها وجلوگیری از معضلات گوارشی ناشی از غذا مصرفی، تغییر‌و تحول جیره باید به تدریج وطی یک هفته تا ده روز انجام شود . درماه دوم پرواربندی مقدار خوراکی مصرفی ۱۶۰۰ گرم می شود بطوری که برای هر بره ۱۲۸۰ گرم کنسانتره و ۳۲۰ گرم یونجه به رخ مخلوط درسه وعده داده می شود . دریک طرح تحقیقی – ترویجی که برای آنالیز اثر تغذیه برافزایش وزن بره های نژاد کریم دراستان همدان انجام شد، بره ها طی سه ماه با ادغام مواد جدول ۱ تغذیه شدند که ارتقا وزن بره ها و ماده خشک مصرفی برای اطلاع درجدول ۲ آمده میباشد .
جدول
۱ : مخلوط کنسانتره ودرصد هرمورد از مواد غذایی
ردیف ماده
خوراکی درصد ۱ جو
بلغور شده ۵۳ ۲ کنجاله
تخم پنبه ۱۰ ۳ سبوس
گندم ۱۱/۳ ۴ تفاله
کم آب چغندر قند ۲۶ ۵ کربنات
کلسیم ۷
جدول
۲ : نسبت کنسانتره به علوفه درجیره غذایی بره های پرواری و افزایش وزن دردوره پرواربندی
ماه وزن
زنده (کیلوگرم ) ماده مصرفی (کیلوگرم ) درصد کنسانتره درصد یونجه اول ۳۰ ۱/۳۰۰ ۶۰ ۴۰
دوم ۴۰ ۱/۶۰۰ ۷۵ ۲۵
سوم ۵۰ ۱/۶۰۰ ۸۰ ۲۰
برهه زمانی
خاتمه پرواربندی: اصولاً زمان پرواربندی یکصد روز میباشد وهر بازه که طولانی تر وزن به ادله بیش تر شدن چربی تن باشد بایستی پرواربندی خاتمه یابد . دراواخر پرواربندی ضریب تبدیل غذایی کاهش یافته وبه ازاء مصرف هر واحد جیره غذایی ارتقا وزن بره ها اقتصادی نخواهد بود .
رویش
شتر؛ تبدیل تهدید به فرصت
در موقعیت بحرانی خشکسالی در مملکت و در حالی که شرایط بارندگی مساعد نمی باشد و چشمه ها و چاه ها هر سال با کاهش تراز آب روبرو می‌باشند مدیر مصرف آب و اقتصاد صرفا تغییر و تحول الگوی کشت در کشاورزی و یا این که صرفه جویی در مصرف آب و اجرای طرح های مکانیزه آب نیست، رشد شتر پتانسیلی که دارد می تواند خشکسالی را به زمان تبدیل نماید و با یک مدیر برنامه محور می توان از چنین قوانینی استفاده کرده و در نهایت موجب تقویت اقتصاد روستاها به عنوان شالوده اقتصاد جامعه شد .
کشور‌ایران از لحاظ پرورش شتر در جایگاه ۲۰ جهان قرار دارد و در آسیا درجه هفتم را داراست . در بخش ها خشک و کم آبی‌رنگ نظیر استان بوشهر که ۹۵۰ هزار هکتار مرتع دارااست رشد شتر یک مزیت اقتصادی به شمار می رود . شتر در استفاده از مراتع با هیچ دام دیگری رقابت ندارد، در واقع شتر از علوفه ای به کار گیری می کند که به وسیله سایر دام ها استفاده نمی شود، این حیوان از خار شتر یا این که گیاهان شور دیگر به کار گیری می کند و با مصرف آن ها می تواند تولید شیر و گوشت داشته باشد .
صنعت شترداری موقعیت موجود، با وضعیت مطلوب فاصله زیادی دارد به همین عامل کار هایی با فایده گیری از شیوه های نوین پرورش شتر مقدمه شده تا جمهوری اسلامی ایران از کشورهای همسایه در این مسئله عقب نیفتد . رویش شتر تا سال ۲۰۱۳ میلادی در کشورهای همسایه به طور متوسط ۱,۴۵ درصد پرورش داشته و در این در بین عمان بیشترین رشد و امارات اصلی ترین مزرعه شتر جهان را دارد، البته شاخص ایران در این زمینه منفی بوده میباشد . در حالی که بیابان های ایران در اکنون گسترش می باشد و کره زمین گرم خیس می شود، در چنین قوانینی با اعتنا به رویه اقتصادی مقاومتی، شترداری از قیمت افزوده بالاتری نسبت به دیگر کار های مشابه برخوردار میباشد .
محصول ها
شتر
::
شیر
شیر شتر که به دوغ شتر نیز مشهور است دارای خاصیت بی‌شماری است که به بعضی از آنها اشاره خوا‌هیم کرد . شیر شتر گرم و یا سرد آن نسبت به گاو و گوسفند خوشمزه‌تر میباشد و چربی آن نیز سبک‌تر است . شیر شتر برای درمان بیماری‌های کبد و قلیل خونی و سل و بیماری‌های هنگام پیری و شکنندگی استخوان‌ها و نرمی استخوان در کودک ها و برای درمان سرماخوردگی، تب و آنفو لانزا و همچنین معالجه هپاتیت ب مفید است .
شتر می تواند میزان متعددی در حدود ۴ تا ۸ کیلوگرم در روز شیر دهد و این میزان در برخی تایم ها به ۱۲ تا ۱۵ کیلوگرم در روز می‌رسد، در پیش‌روی گاوها، توانا به ایجاد این مقدار شیر در شرایط آب و هوائی گرم و مراتع فقیر که غیر از درختچه‌ها و گیاهان سوزنی چیزی ندارد، نیستند . عصر شیر دوشی در شترهای ماده میان ۱۰ تا ۱۸ ماه بوده و میانگین ایجاد روزمره شیر مابین ۸ تا ۱۰ لیتر می باشد .
::
گوشت
کمبود پروتئین حیوانی و افزایش جمعیت سبب ساز گردیده که کلیه ساله ارز زیادی جهت خرید گوشت از مملکت بیرون گردد با توجه به اقلیم مطلوب رشد شتر و تعداد جمعیت شتر در مرزوبوم و با رویش و توسعه متعادل می بضاعت از گوشت آن پاره ای از نیاز جامعه را بر طرف نمود . مصرف گوشت شتر در تمام نقاط مرزو بوم همگانی نبوده ولی در اکثر زمان ها بخشها شتر خیز اشاعه دارد مناطقی مثل استان خراسان، سمنان، تهران، قم، اصفهان، یزد، کرمان، بخصوص در بخش ها و روستاهای حاشیه کویرهای ایران پروار بندی و مصرف گوشت شتر رایج است، همینطور اندازه ایجاد گوشت شتر در سرزمین ۴۶۰۰ تن در سال برآورد شده می باشد . این گوشت در مقایسه با گوشت گاو از اندازه پروتئین و چربی کمتری برخوردار بوده و در مقایسه با سایر گوشت‌های دیگر حاوی سدیم اکثر و پتاسیم کمتری می باشد . میانگین وزن جنازه این حیوان ۲۱۶ کیلوگرم و راندمان لاشه آن را ۴۹ درصد می باشد .
::
پوست و پشم
از گیسو شتر، رو اندازی به نام خرسک و پوزه بند ساخت و همینطور از پوست آن برای تهیه کیف، کفش، زین و کمربند به کار گیری میشود . پشم شتر برای عبابافی استفاده میشود و عبایی که در شهرستان دشتی در استان بوشهر با این پشم‌ها بافته میشود، شهرت جهانی دارد .
از پیخال کاملاً خشک آن به عنوان سوخت استعمال میشود و اندازه چربی جان دار در کوهان شتر دوکوهانه در حدود ۱۰۰ کیلوگرم برآورد میشود و به عبارت دیگر می‌توان بیان کرد کمتر گوشه ای از شتر وجود داراست که بی‌مصرف و به دور انداختنی باشد .
تحلیل
بازار و توجیه اقتصادی طرح
مراقبت و رویش شتر بر سه مبنا است، شترهای شیری، گوشتی، و سواری (جمال) که نژاد عمده شترهای استان هرمزگان جمال می باشد . کشورهای لبه خلیج فارس و برخی نقاط کشور عشق فراوان زیادی به گوشت و محصولات لبنی این حیوان دارا‌هستند و چه بسا در مشاجره ورزشی و برگزاری مسابقات زیبایی شتر این حیوان مسئله دقت قرار داراست . به‌منظور حمایت و سرمایه‌گذاری از بخش صادرات غیرنفتی و باهدف ساخت اشتغال و به کارگیری از ظرفیت‌های بالقوه منطقه و دارا بودن حالت مستعد رشد شتر در استان های مملکت در فیس حمایت‌های حتمی در آینده‌ای نزدیک میتواند صادرات شتر به‌عنوان یکی از کالاهای مهم صادراتی تبدیل شود .
سرمایه گذاری در این بخش فراوان سود آور میباشد ولی با توجه به بازار فرا حیطه ای باید حمایت های ویژه از سوی دستگاه های اقتصادی و بازرگانی از رویش دهندگان رخ گیرد و قضیه دسترسی آنها به بازارهای انگیزه باید آماده شود .
اقتصادی بودن رویش شتر مشتمل بر درآمدهی حاصل از گوشت، شیر، پوست، پشم و زاد و ولد شتر می باشد . قیمت اقتصادی یک شتر بیش از ۶٫۵ میلیون تومان می باشد که این قیمت در دسته دو کوهانه بالاتر میباشد . شتر تک کوهانه با فیزیولوژی خاصی که دارد در گرمای مناطق بیابان لوت، حاشیه مرکزی و جنوب شرق مرز و بوم مقاوم است، شتر دو کوهانه نیز با پشم زیادی که داراست در برابر سرمای شدید بخشها سردسیر شمال غربی و شرقی میهن مقاومت خوبی دارااست . بیمارهای شایعی که هم حالا بین دام های سبک و سنگین وزن وجود داراست در این حیوان رایج نیست و کمترین نیاز به گذارده های ساخت داراست . رویش شتر یک عدد از سودآورترین و در عین حال ناچیز هزینه ترین بخش های دامداری میباشد که در عین حال کمتر مورد اعتنا قرار گرفته هست . اهمیت اقتصادی شتر در سیستم کشاورزی متراکم امروزی شاید از نظر تولید قابل‌توجه نباشد البته قدرت ایجاد و زیست شتر در موقعیت فراوان طاقت فرسا و تولید تولید ها دامی طبیعی ازجمله کارداران رویش و حفظ این دام را کاملاً توجیه می‌سازد .
مطابق پژوهش ها بهین صنعت یاب؛ به رقم وضعیت نامناسب رویش شتر در مرزو بوم عالی میباشد سرمایه گذاران بدانند که بازدهی رشد شتر دو برابر رشد گاو میباشد و در مقابل هزینه های رویش این حیوان دارای فایده نیز نصف می شود . رویش شتر فرصتی سودآور در بیابان کشور‌ایران هست که می تواند قضیه ساز صنعتی نتیجه آور در سرزمین نیز باشد .
نکات
مهم برای تپل کردن دام های لاغر
عارضه ها
اکثر لاغر بودن دام:
معضلات
تغذیه ای به عارضه ها مختلف مانند مصرف غذای بی کیفیت، عدم مصرف غذا مطلوب و فقدان علوفه و غذای حاوی ویتامین و مواد معدنی عدم
استعمال از ترکیبات ضد انگل بیمار
بودن دام به مدت طولانی آبستنی
و
… نکات
حساس برای چاق کردن دام های لاغر تغذیه
دام با غذای مرغوب، ترکیبات ویتامینه و مواد معدنی به کار گیری
از ترکیبات ضد انگل ممکن است بعضا از دام های موجود در گاوداری یا گله دوران های طولانی دچار بیماری های مزمن بوده باشند . این دام ها به سختی قابل معالجه بوده و در سود آرزو چندانی به تپل شدن آنان نخواهد بود .
نکات
اساسی برای تپل کردن دام های لاغر آبستنی یک عدد از مهمترین علل لاغر شدن دام های ماده میباشد . در این دوره تغذیه دام بایستی علاوه بر مواد غذایی مرتبه یک دربرگیرنده ترکیبات انرژی زا مانند آب و شکر رقیق نیز باشد . این ماد غذایی نقش تقویت کننده را داشته و برای مامان و جنین بسیار مفید می باشد . این جور تغذیه بازدارنده از لاغر شدن دام مادر پس از وضع حمل می شود . لاغر شدن بیش از حد دام مادر پس از وضع حمل ممکن است زیاد خطرناک بوده و موجب مرگ دام شود .
نکات
دارای اهمیت برای تپل کردن دام های لاغر برای سرعت بالا تر چاق شدن دام می بضاعت و توان ترکیبات تزریقی تپل کننده را نیز در کنار مواد ویتامینه و معدنی به دام های لاغر اعطا کرد . این ترکیبات چاق کننده تنها در صورتی اثرگذار است که دام تغذیه کافی و مناسب داشته و ترکیبات ضد انگل هم به آن داده شود .
واکسیناسیون به موقع هم موثرترین خط مش برای پیشگیری از بیمار شدن دام میباشد . بیمار بودن دام به زمان طولانی یک عدد از اساسی ترین علل لاغری های برگشت ناپذیر است .
التهاب متابولیکی که تشخیص داده نمی شود، می تواند سوخت و ساز مواد مغذی در گاوهای تازه زا را تغییر‌و تحول دهد . تغذیه آنتی اکسیدان می تواند یک خط مش حل باشد .
زمان انتقال و برهه زمانی پیدایش زایش، از بحران های متابولیکی برای گاوهای شیری می باشد . بیشتر مشکلات، احتمالا از توازن منفی انرژی ناشی از ارتقا سرعت بالا نیاز به مواد مغذی برای شیردهی سرچشمه می گیرد که با پروسه نماید افزایش مصرف غذا آنگاه از زایش همپا می گردد . گاوهای زمان انتقال، غالبا فقدان انرژی متساوی ۲۵ درصد کل نیاز انرژی شان را پشت سر می گذارند که سبب ساز به آزاد شدن ذخایر چربی بدن به رخ اسیدهای چرب غیر استریفه (NEFA) و در نتیجه تولید کتون ها (BHBA) می شود .
وقتی شدت این فرآیندها بسیار باشد یا این که به بازه زمانی طولانی ادامه یابد، می تواند منجر تجمع چربی در کبد شود که با تیتر کبد چرب شناخته می شود . کبد چرب به تیتر دلیل مفید در ساخت بقیه بیماری ها مثل کتوز، جابجایی شیردان، ورم پستان، متریت و مشکل‌ها ساخت مثلی شناخته می شود .
التهاب
مخفی
تحقیق اخیر بیان می کند که التهاب سوخت و سازی می تواند در ساخت بیماری کبد چرب نقش داشته باشد . بیشتر ما با التهاب حاد، قرمزی، داغ شدن و دردناک بودن که هم پا با عفونت موضعی است، آشنا هستیم . هر چند، التهاب سوخت و سازی علائم خیلی مشابهی داراست که جواب التهابی خراب را در پی خواهد داشت، اثرات آن خیلی اندک ظواهر می شود .
التهاب عمومی به مقدار کم، باعث تغییرات جزئی در خلق دام و سامانه های پایش فیزیولوژیکی می شود . در واقع، علامت ها التهاب زیر حاد، شبیه با آن چیزی می باشد که طی عصر انتقال مشاهده می شود (کاهش مصرف خوراک، آزاد شدن ذخایر چربی بدن و تجمع چربی در کبد) .
عفونت های اداری و پستانی که هر دو در گاوهای دوره انتقال فراوان همگانی می باشند، می توانند باعث التهاب وخیم موضعی و التهاب سوخت و سازی گردند . چه بسا التهابات ذیل بالینی تشخیص داده نشده می توانند باعث تغییرات جزئی در عملکرد کلی گاو شوند . به علاوه، بافت چربی حاذق به ایجاد واسطه های التهابی می باشد . این عامل می تواند در تولید بیماری های متابولیکی در گاوهای تپل نقش داشته باشد . در مجموع، این مخلوط علائم التهابی چندگانه می تواند نقش تولید کننده برای بیماری کبد چرب همان طور که در تصویر نشان داده شده، داشته باشد .
تحقیق نشان می دهد گاوهائی که شدیدترین علامت ها التهابی را نشان می دهند، در معرض بیشترین خطر بیماری های زمان انتقال قرار داشته، اندازه کلسیم سرمی پائین تری دارند، مقطع بیشتری ارتفاع می کشد تا دوباره حامله شوند و شیر کمتری در اولی ماه شیردهی تولید می نمایند . تیم تحقیقی ما در سال ۲۰۰۹ گزارش کرد القای التهاب سوخت و سازی به طور آزمایشی به بازه زمانی ۷ روز، مقدار چربی کبد در گاوهای آخرها شیردهی را دو برابر کرد .
این نتایج در توافق با این نظریه می باشد که التهاب شدید، سعی ارگانیک کبد و شروع شیردهی را مختل می نماید .
ثابت شده که تغذیه آنتی اکسیدان هایی نظیر ویتامین E و سلنیوم، برای سالمی عصر انتقال و کاهش التهاب اثرگذار می باشند . در یک سری مطالعه، گاوهای عصر انتقالی که جیره غذایشان با ویتامین E تکمیل کننده شده، ورم پستان و اندازه جفت ماندگی کمتری نسبت به گاوهائی داشتند که ویتامین E دریافت نمی کردند . تراز سفارش گردیده ویتامین E، حداقل ۱۵۰۰ واحد در میان المللی در روز برای گاوهای خشک انتظار زایش می باشد .
بقیه
کارهایی که می توانیم انجام دهیم
سلنیوم، به خصوص یاور با ویتامین E، آنتی اکسیدان حیاتی دیگر می باشد . بیشترین جواب به سلنیوم هنگامی مشاهده شده هست که وضعیت ویتامین E مرزی است، بنابراین حفظ نسبت صحیح این مواد مغذی، می بایست بهبود سلامتی گاوهای دوره انتقال را به یاور داشته باشد . متخصصین تغذیه غالباً، مقدار سلنیوم را نزدیک به حد مجاز اداره غذا و دارو (FDA)، یعنی 3/0 قسمت در میلیون (ppm)، سفارش می کنند .
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID) برای تقابل با اثرات التهابی (تب، درد، قرمزی و تورم) به فعالیت می فرآیند . این داروها در درمان ورم پستان به فعالیت می روند ولی به ندرت با بیماری های متابولیکی تقابل می نمایند . این داروها عموماً در کاهش دمای بدن مفید هستند ولی به حیث نمی رسد که شدت عفونت را کاهش دهند .
"ترویسی" و همکارانش، آسپرین را به بازه زمانی ۵ روز بعد از آن از زایش تزریق کردند و بهبود تولید شیر در دو ماه اول شیردهی و میزان گیرایی تلقیح اولیه بالاتری را مشاهده کردند . گاوهای نسبتاً پاره ای زمینه مطالعه قرار گرفتند (۲۳ رأس در هر تیمار) البته به نظر رسید به کار گیری از آسپرین، شیوع کتوز را کاهش اعطا کرد (۴/۴ در برابر 22/7 درصد) . در این میان، شیوع متریت فرایند رو به بالا را نشان داد 30/4 در برابر 13/6 درصد) .