ویژگی‌های
یک گاو شیری خوب
سعید
فدایی دانشجوی
دکتری تخصصی تغذیه دام دانشکده فردوسی مشهد
زمانی
که قصد خرید دام دارید به چه مسائلی توجه می‌کنید؟ آیا میدانید یک دام خوب می بایست چه خصوصیت‌هایی داشته باشد؟ البته تمام دامداران، نشانه‌های یک دام عالی را می دانند .
اما آیا از مقدار اهمیت هر یک از این آیه ها هم دور اندیشی دارید؟ آیا مهم ترین نماد و اندازه آنان را میدانید؟ در این مقاله سعی شده شما را در خرید یک گاو شیری عالی و لبریز جنس یاری کنیم . همچنین مهمترین نشانه‌های یک گاو شیری خوب را به شما معرفی کنیم .
به این ترتیب، با خرید دام خوب و پر کالا هم تولید خیر و خوبی خواهید داشت و هم دام‌های نا مناسب و ناچیز جنس خود را کم‌کم با دام‌های لبریز جنس عوض کرده و نژاد گاوهای خود را تصحیح می‌کنید .
نشانه‌های
عمومی گاو تندرست پیشین از خرید گاو شیری می بایست از بیمار نبودن آن اطمینان پیدا کنید . می بایست دقت فرمایید که گاو موردنظر بهطور تروتمیز واکسینه شده می‌باشد و کارت بهداشت داراست . یک گاو سالم، تحرک کافی، چشمان شفاف، درشت و براق، موهای براق و تمیز، گوش پر رنگ و سیخ، پوزه صاف و مرطوب و لب‌های گشاده داراست .
اعتنا نمایید که حرکت‌های غیر طبیعی گاو را با تحرک و شادابی آن نادرست نگیرید . گاو را تکان دهید تا از مناسب بودن فاصله سم‌ها، روش رفتن منظم گاو و لنگ نزدن آن مطمئن گردید .
ویژگی‌های
مخصوص گاوهای شیری 1)
قد و قامت (اندازه قد): عالی می‌باشد بدانید که قد حیوان اثری در شیردهی آن ندارد . اما گاو کوچک و ضعیف به علت اینکه نمی‌تواند غذای بیشتری بخورد و در تلقیح مصنوعی به اسپرم‌های خوب، جواب نمی‌دهد، برای حفظ مناسب نمیباشد .
درهرحال گاوها را به سه گونه تقسیم می‌کنند: 1-
قد بلند به ارتفاع 150 تا 5/147 سانتی‌متر 2-
قد میانگین به طول 140 تا 5/137 سانتی‌متر 3-
کوتاه قد به طول 130 تا 5/127 سانتی‌متر
2)
عمق بدن: عمق تن گاو شیری را با خط‌کش‌های مخصوص (کولیس) اندازه‌گیری می کنند . ولی با دیدن ظاهر گاو هم می‌توان به عمق تن آن پی برد . به‌طوری‌که هرچه مسافت گودی شیر تا پایانی دنده از نصیب عقبی حیوان بیشتر باشد، آن حیوان غذای بیشتری میتواند بخورد و اقتدار تولید بالاتری دارد . اما این صفت ارتباط مستقیمی با میزان ایجاد شیر ندارد، اما در قدمت اقتصادی و بضاعت و توان گاو برای ایجاد بیشتر اثر دارااست .
3)
زاویه‌دار بودن بدن در منظر پشتی: این صفت بهطور بی واسطه با شیرواری گاو رابطه دارااست . زاویه‌دار یعنی هر وقت از عقب حیوان به سمت سرش نگاه کنیم، یک زاویه تیز که در سمت آخرین گردن باریک‌تر میشود، ببینیم . هرچه این زاویه تیزتر باشد، دام از نظر خصوصیت‌های شیرواری، شرایط بهتری دارد . البته می بایست دقت داشته باشید که نباید این صفت را با لاغری گاو اشتباه گرفت .
زاویه گاو در منظر پشتی نشان می‌دهد که این گاو سرو گردن کشیده، دنده‌های پررنگ و دقیق و بدنی کشیده و موزون دارااست . در راستی کمر صاف، سفت و قوی،گردن نازک و کشیده، نداشتن غبغب و زاویه‌دار بودن گلو موجب به وجود داخل شدن چنین زاویه‌ای شده می باشد .
4)
پهنا و زاویه کپل: عرض کپل رابطه مستقیمی با زایمان آسوده و به دنیا وارد شدن گوساله سالم و درشت دارد . هرچه عرض کپل گاو شیری بیشتر باشد، خوب تر می‌باشد . برای درک کردن پهنا کپل، کافی می‌باشد که فاصله دو استخوان مفصل خاصره راست و چپ گاو را اندازه‌گیری کنیم . مسافت این دو، نشان‌دهنده پهنا کپل گاو هست .
نکته با اهمیت دیگر این می باشد که زاویه کپل گاو می بایست یک شیب ملایم از سمت برجستگی مفصل ران به استخوان ورکی زیر گاو داشته باشد . برای اندازه‌گیری این زاویه باید به استخوان مفصل ران گاو دقت نمائید . شیب آن را نسبت به محل پین گاو نظارت کنید . شیب بالاتر و شیب پایین‌تر برای گاو شیری مطلوب نمیباشد و موجب ناراحتی‌هایی در تولیدمثل و خروج ناقص ترشح‌های رحمی گاو میشود . همینطور ظریف بودن و یکنواختی دم از محل اتصال تا انتها، نشان‌دهنده شیرواری گاو می باشد .
5)
پاها و صورت قرار گرفتن آن‌ها: پاهای جلو: پاهای جلو بایستی بدون واسطه و بدون خمیدگی به تن وصل گردیده باشند و بیش‌ازحد بلند یا کوتاه نباشند . همچنین مسافت دو پا، نشان‌دهنده پهنا سینه هست . عرض سینه متوسط و یا این که بیش‌ازحد میانگین در عمر اقتصادی حیوان و شیرواری گاو اثر دارد .
پاهای عقب: خوب می باشد بدانید که شرایط دو مفصل خرگوشی گاو در شیرواری آن اثر دارد . به‌طوری‌که هرچه مفصل پاهای عقب گاو ظریف‌تر باشد،گاو شیروار‌تر می‌باشد . به‌علاوه پاهای عقب گاو در منظر پشتی می بایست بدون واسطه و سوای انحراف به داخل تن وصل باشند . به‌طوری‌که بتوان مستطیلی را بین دو پای عقب گاو رسم کرد . در صورتی‌که دو مفصل پاهای عقب گاو به هم نزدیک و پاها و سم‌ها به خارج گم راه باشند،کمترین قیمت را به آن گاو میدهند . حال‌آنکه پاها بایستی سوای انحراف و مفصل‌های خرگوشی بایستی با ران، پاها و سم‌ها، موازی باشند .
در شرای پاهای گاو را از پهلو نگاه کنید، بایستی مفصل‌های خرگوشی پاهای عقب داسی شکل باشند . البته باید دقت فرمایید که گاهی ممکن هست گاو به عامل اشکال در لگن و یا عفونت، سم‌ها و پاهای خویش را به باطن کج کند؛ به این ترتیب نباید این قضیه را با خمیدگی داسی صورت پاهای عقب غلط گرفت .
6)
طول پستان عقبی: این طول نشان‌دهنده ظرفیت ساخت شیر در گاو می‌باشد . برای تحلیل این صفت کافی می باشد فاصله ذیل فرج دام را تا محل اتصال پستان به بدن گاو اندازه بگیرید . هرچه این فاصله کمتر باشد، خوبتر می باشد .
شکل4 .
موقعیت طول پستان عقبی
7)
عمق پستان: عمق پستان یعنی آنالیز شرایط کف پستان (به‌غیراز نوک آن) با مفصل خرگوشی پاهای عقب . البته درست می باشد که هرچه پستان بزرگ‌تر باشد، شیر بیشتری را در خویش جای می‌دهد؛ اما یک پستان با عمق عمده (حجیم‌تر)، زودتر به آسیب و ورم پستان آلوده و کثیف می گردد .
به این ترتیب در تحلیل این صفت می بایست به سن دام توجه کرد . به‌طوری‌که هرچه سن دام فراتر رود، عمق پستان اکثر می‌گردد . در تلیسه‌ها باید کف پستان نسبت به مفصل خرگوشی، حدود 3 انگشت (5 سانتی‌متر) فراتر قرارگرفته باشد .
شکل5 .
حالت عمق پستان
8)
نگه‌دارنده پستان‌ها (لیگامن ها): نگه‌دارنده‌ها در حقیقت رباط‌های وسطی محیط پستان می‌باشند . این رباط‌ها چنان در منظره پشتی قرارگرفته‌اند که به لحاظ میاید محفظه پستان به دو نصیب تقسیم‌شده است . رباط‌ها در راستی نگه‌دارنده‌های اصلی و نخستین پستان می باشند . همینطور دلیل مهمی در نگه‌داشتن پستان در محل دارای اهمیت خویش می‌باشند . درصورتی که نگه‌دارنده پستان ضعیف باشد، پستان به موقعیت ریلکس و پاندولی درمی‌آید . درنتیجه طول عمر اقتصادی گاو کم میشود؛ براین اساس هنگام خرید یک گاو شیری می بایست اعتنا داشت که در چشم انداز پشتی درحالی‌که پستان پر از شیر است، وسط پستان گاو، خط وجود داشته باشد . همچنین این خط و شکاف بین پستانی، عمیق و سراسر پستان را فراگیر باشد .
شکل6 .
چگونگی اتصال پستان ها به بدن بعلاوه اتصالهای پستان جلو اینطور توصیف میشود که پستان بایستی کار کشته و یه خرده کشیده باشد و دارنده انحنا به طرف بالا بوده و بهطور موزونی به بدن اتصال داشتهباشد .